Banany stosunkowo niedawno trafiły do Europy. Starożytni Grecy i Rzymianie nie jedli  bananów, choć wiedzieli o ich istnieniu. Pierwsza pisemna wzmianka grecka pochodzi z roku 303 p.n.e. 25 lat wcześniej Aleksander Wielki dotarł do Indii i wtedy jego żołnierze po raz pierwszy zetknęli się z bananami. Pliniusz, opisując je w 79 r. p.n.e., wspomina przekazy pochodzące właśnie od żołnierzy Aleksandra, podając je jako źródło swoich informacji.

W 1883 r. Alphonse Candolle pisał w swojej książce Pochodzenie roślin uprawnych o wielkiej ilości odmian bananów w południowej Azji, zarówno na kontynencie, jak i na wyspach. Stwierdza, że w Indiach, Chinach oraz na ciepłych wyspach wszystkich oceanów uprawia się banany od zamierzchłych czasów.

Banany rozmnażają się wegetatywnie. Sadzi się w ziemi kłącza (rozsady korzeniowe), które rosną bardzo szybko, nawet kilka centymetrów dziennie. Po dziewięciu miesiącach osiągają wysokość około 6 metrów, a ich korony średnicę nawet 7 metrów. Pień bananowca składa się z ogonków opadłych liści. Z pnia wyrasta kwiat o wielu płatkach umieszczonych jeden na drugim. Owoce początkowo rosną w dół, by po paru dniach odwrócić się do góry, w kierunku słońca. W okresie wzrostu banany zamknięte są w cieniutkiej plastikowej torebce, która chroni owoce przed szkodnikami lub uszkodzeniami mechanicznymi. Na przeciętnym gronie wyrasta około 14 kiści z dwustoma bananami, których waga waha się między 35 a 50 kg.

Owoce ścina się jeszcze zielone, następnie dokonuje się „kąpieli” oczyszczającej z warstwy lateksu, naturalnej gumy produkowanej przez skórkę. Przyspiesza ona dojrzewanie bananów, co nie jest wskazane w czasie transportu, gdyż od momentu ścięcia owoców do dnia ich sprzedaży nie może upłynąć więcej niż 24 dni. Banany przedwcześnie dojrzałe pozbawione są specyficznej słodyczy i w smaku przypominają mąkę. W bananach zielonych stosunek skrobi do cukrów wynosi 20:1, podczas gdy w żółtych proporcje są całkowicie odwrócone i wynoszą 1:20.

W wielu krajach o gorącym klimacie uprawiane są różne gatunki banana. W tropiku uprawia się je jako źródło przede wszystkim skrobi, podobnie jak u nas ziemniaki czy zboża. Wyrabia się z nich mąkę, z której piecze się chleb. Najczęściej jednak jada się je zanim dojrzeją, pieczone lub gotowane.

Uprawiany jest również banan manilski, z liści którego otrzymuje się włókno. Hindusi pisali na nich, pokrywali nimi chaty i przeznaczali je na paszę dla bydła. W tropikach nadal zalicza się je do najpożyteczniejszych roślin. Jedna z niejadalnych odmian banana posiada liście wyróżniające się doskonałym włóknem tekstylnym, nazywanym „konopiami manilskimi”.

Towarem eksportowym są natomiast banany słodkie, pochodzące od banana rajskiego.

{ads1}

Składniki odżywcze

Banany zawierają wszystkie niemal składniki, niezbędne dla rozwoju organizmu człowieka. Każde 100 gramów tego owocu dostarcza 100 kalorii, a nieznane u nas suszone banany mają wartość kaloryczną wyższą niż wołowina. W ich masie znajduje się 22–25 procent skrobi, która w procesie dojrzewania zamienia się w łatwo przyswajalny cukier.

Banany dostarczają człowiekowi większości potrzebnych dla zdrowia minerałów w dostatecznych ilościach – a więc wapnia, fosforu, fluoru, magnezu – oraz licznych witamin, takich jak C, B1, B2, B12, A, E. Banany zawierają również nieco witaminy D, bardzo istotnej w tym całym zestawie, ponieważ ma ona właściwości wiązania bananowego wapnia w organizmie ludzkim. Odkryto ostatnio, że w bananach znajdują się także związki hormonalne, jak serotonina i norepinefryna, będące regulatorami ludzkiego systemu nerwowego.

Węglowodany – w zielonych bananach występują pod postacią łańcucha skrobi, a w miarę ich dojrzewania rozbijają się na takie cukry jak: fruktoza, glukoza i sacharoza.

Błonnik – w bananach jest go mniej niż w zbożach, ale niezwykle istotnie wpływa na przemianę materii. W dwóch małych bananach jest o 5 g więcej błonnika niż w 100 gramach orzechów. Banany mogą być składnikiem diet odchudzających, sprzyjają bowiem obniżeniu poziomu cholesterolu i zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób serca.

Białko – 100-gramowy banan zawiera 1,15 g białka, a więc zdecydowanie więcej niż inne owoce. Białko bananowe znacznie przyczynia się do budowy komórek – o wiele więcej niż połowa potrzebnej człowiekowi dziennej dawki białka powinna być dostarczona w postaci białka roślinnego.

Tłuszcz – kwasy tłuszczowe zawarte w miąższu poprawiają stosunek kwasów nienasyconych do nasyconych, co jest istotne dla naszego zdrowia – stosunek 2:1 redukuje poziom cholesterolu.

Woda –  dietetycy zalecają wypijanie 2 litrów wody dziennie. Tę rację można zmniejszyć, spożywając banany, których 100 g miąższu zawiera około 74 g wody.

Minerały – żółta skóra kryje wiele minerałów i pierwiastków śladowych, mają one zbawienny wpływ na nasz organizm. Ilość potasu regulującego ciśnienie krwi i gospodarkę wodną jest bardzo wysoka (393 mg na 100 g), a ilości magnezu wzmacniającego mięśnie i niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania organizmu również nie są małe (36 mg na 100 g). Znajdują się tam również konieczne dla budowy komórek krwi żelazo, cynk, selen, fluor, mangan i jod.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie San Diego w Kalifornii wykazały, że jedząc około sześciu niedużych bananów dziennie, zmniejszamy ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej o 40 procent.

Przy zakupie bananów nie należy unikać tych, które mają czarne plamki na skórce. Wiele osób niesłusznie traktuje je jako oznaki psucia się owocu, co nie odpowiada rzeczywistości. Najsmaczniejsze i najpożywniejsze odmiany mają właśnie skórki z czarnymi plamkami, co nie ma żadnego związku ze stanem owocu. Do natychmiastowego spożycia należy wybierać owoce dojrzałe, szczególnie jeśli przeznaczone są dla dzieci lub osób chorych. W tych bananach skrobia przekształcona jest już w cukier, co zresztą następuje również przy dojrzewaniu owoców zielonkawych w warunkach odpowiedniego przechowywania ich w domu.

Małgorzata Szymańska poradnia.pl